“มหาเถรสมาคม” ตามพ.ร.บ.คณะสงฆ์ แต่งตั้งโดยพระมหากษัตริย์
![]()
ราชกิจจานุเบกษาเผยแพร่พระบรมราชโองการ รัชกาลที่ 10 แต่งตั้งกรรมมหาเถรสมาคม 20 รูป


“มหาเถรสมาคม” (มส.) เป็นองค์กรปกครองฝ่ายสงฆ์ในประเทศไทย ที่มีอำนาจทั้งในด้านการจัดระเบียบคณะสงฆ์ ปลดเจ้าคณะจังหวัด รวมไปถึงการออกคำสั่งเพื่อให้คณะสงฆ์ปฏิบัติไปในทิศทางเดียวกัน โดยประกอบไปด้วย สมเด็จพระสังฆราช กรรมการอีกไม่เกิน 20 รูป ผู้อำนวยการสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ เป็นเลขาธิการมหาเถรสมาคมโดยตำแหน่ง และสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติทำหน้าที่สำนักเลขาธิการมหาเถรสมาคม
ในทางกฎหมาย มส. จัดตั้งขึ้นและมีอำนาจหน้าที่ ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.2505 (พ.ร.บ.คณะสงฆ์) ซึ่งผ่านการแก้ไขมาแล้วสี่ครั้ง สองครั้งล่าสุดเป็นการแก้ไขในยุคคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) มีสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ที่มาจากการแต่งตั้ง ทำหน้าที่ฝ่ายนิติบัญญัติพิจารณาผ่านกฎหมาย โดยการแก้ไขเมื่อปี 2561 กำหนดให้พระมหากษัตริย์มีพระราชอำนาจแต่งตั้งกรรมการมหาเถรสมาคม จากกฎหมายเก่าที่มีพระราชอำนาจตั้งแค่ตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชเท่านั้น
.
มส. มีอำนาจหน้าที่
1. ปกครองคณะสงฆ์ให้เป็นไปโดยเรียบร้อยดีงาม โดยการจัดระเบียบการปกครองคณะสงฆ์ให้เป็นไปตามที่กำหนดในกฎมหาเถรสมาคม
2. ปกครองและกำหนดการบรรพชาสามเณร
3. ควบคุมและส่งเสริมการศาสนศึกษา การศึกษาสงเคราะห์ การเผยแผ่ การสาธารณูปการ และการสาธารณสงเคราะห์ของคณะสงฆ์
4. รักษาหลักพระธรรมวินัยของพระพุทธศาสนา
5. ปฏิบัติหน้าที่อื่น ๆ ตามที่บัญญัติไว้ในกฎหมายนี้หรือกฎหมายอื่น
เพื่อการดำเนินการให้ลุล่วงไปได้ตามอำนาจที่กฎหมายกำหนด มส. มีอำนาจตรากฎมหาเถรสมาคม ออกข้อบังคับ วางระเบียบ ออกคำสั่ง มีมติหรือออกประกาศ โดยไม่ขัดหรือแย้งกับกฎหมายและพระธรรมวินัยใช้บังคับได้ และจะมอบให้พระภิกษุรูปใดหรือคณะกรรมการหรือคณะอนุกรรมการเป็นผู้ใช้อำนาจหน้าที่ทั้งห้าประการข้างต้นก็ได้
.
นอกจากอำนาจทั้งห้าประการข้างต้น มส. ยังมีอำนาจตรากฎมหาเถรสมาคม เพื่อกำหนดโทษหรือวิธีลงโทษทางการปกครอง สำหรับพระภิกษุและสามเณรที่ประพฤติให้เกิดความเสียหายแก่พระศาสนาและการปกครองของคณะสงฆ์ เพื่อรักษาหลักพระธรรมวินัยและเพื่อความเรียบร้อยดีงามของคณะสงฆ์
